Στις 28/8/1791 άρχισε εξέγερση των δούλων στο Δυτικό τμήμα του Άγιου Δομίνικου, το οποίο αναγγέλλοντας την ανεξαρτησία του, επανήλθε στο αρχικό του όνομα : Αϊτή. Έπειτα από αυτή την ημερομηνία πέρασαν αρκετά χρόνια και χύθηκε αρκετό αίμα ώστε να θεωρείται πως πλέον οι δούλοι έχουν εκλείψει. Όσο πιο πικρή όμως είναι η ζωή κάποιων, τόσο πιο γλυκιά είναι ζωή κάποιων άλλων. Το παρακάτω κείμενο λοιπόν γράφεται με αφορμή την παγκόσμια ημέρα κατά του δουλεμπορίου.
Τι γεύση έχει η σοκολάτα? Ένα χαζό ερώτημα αφού όλοι γνωρίζουμε την απάντησή του… Ένα μεγάλο ποσοστό της παγκόσμιας παραγωγής κακάο καλλιεργείται στην Ακτή του Ελεφαντοστού. Το κακάο καλλιεργείται σε φάρμες, αγοράζεται από μεσάζοντες και έπειτα εξάγεται στα εργοστάσια. Το κόστος αυτής της εμπορικής συναλλαγής είναι πολύ χαμηλό και αυτό συμβαίνει γιατί το κόστος παραγωγής της πρώτης ύλης είναι σχεδόν μηδενικό. Στις φάρμες με τα σοκολατόδεντρα δουλεύουν παιδιά από 7 έως 16 ετών. Παιδιά τα οποία είτε απήχθησαν από το χωριό τους, είτε τα πούλησαν οι γονείς τους, είτε τους υποσχέθηκαν χρήματα -τα οποία δεν θα πάρουν ποτέ – οι δουλέμποροι. Παιδιά τα οποία δουλεύουν 16-18 ώρες την ημέρα με ματσέτες, εκτίθενται σε φυτοφάρμακα, κουβαλάνε μεγάλα βάρη, κοιμούνται σε αποθήκες (που κλειδώνουν από έξω), υπόκεινται σε σωματική και σεξουαλική βία και αν αρρωστήσουν τα πετάνε με την ίδια άνεση που πετάμε το περιτύλιγμα της σοκολάτας. Ένα σύστημα παραγωγής που συμβαίνει δεκαετίες παρά τα λεγόμενα των τοπικών αρχών, των εξαγωγέων καθώς και των σοκολατοβιομηχανιών. Αυτό όμως δεν είναι ένα κύκλωμα που περιορίζεται στην ακτή του ελεφαντοστού, οι εξαγωγείς κακάο προμηθεύουν μεγαλοεταιρίες όπως η Nestle, Mars, Kraft ,Cargill, ADM και Barry Callebaut. Μεγαλοεταιρίες που δείχνουν το πιο κτηνώδες και απάνθρωπο πρόσωπο του καπιταλισμού στους μικρούς και απλήρωτους εργάτες προκείμενου να έχουν υπερκέρδη από τα προϊόντα τους. Η σοκολάτα λοιπόν δεν είναι γλυκιά για όλους…
Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα λαμπρό παράδειγμα εταιρίας που εργάζεται με το δουλοκτητικό σύστημα παραγωγής είναι η Nestle η οποία μάλιστα στις 23/8 έχει διπλή γιορτή. Διότι έπειτα από έρευνες αποδείχθηκε ότι σχετίζεται με το δουλεμπόριο όχι μόνο στην ακτή ελεφαντοστού, αλλά και στην Ταϋλάνδη. Ομοίως με τα παιδιά στην Αφρική λίγο ανατολικότερα στην πλανήτη είναι υπεύθυνη για αναγκαστική εργασία, trafficking και εκμετάλλευση παιδικής εργασίας στον τομέα της αλιείας της Ταϋλάνδης, από όπου η nestle προμηθεύεται την πρώτη ύλη για τις ανατροφές της. Ο ξυλοδαρμός, οι 16 ώρες εργασίας καθώς και οι φρούδες ελπίδες πως κάποια στιγμή οι εργατοώρες θα αποπληρωθούν είναι κοινός παράγοντας και στις 2 περιπτώσεις. Η μόνη διαφορά είναι ότι σε αυτή την περίπτωση η Nestle παραδέχτηκε δημόσια κάτι το οποίο είχε ήδη αποκαλυφθεί, μια κίνηση η οποία μάλιστα θεωρήθηκε και υποδειγματική . Βεβαίως το αθώο προσωπείο ήρθε πακέτο με προσφορά προς το Ανώτατο Δικαστήριο προκειμένου να ακυρωθεί η μήνυση εις βάρος της για την παιδική εργασία στην Ακτή Ελεφαντοστού (η οποία απερρίφθη).
Η Nestle φυσικά και δεν περιορίζεται μόνο στην εκμετάλλευση της οικονομικότερης δυνατής πρώτης ύλης. Είναι μια εταιρία που ιδρύθηκε το 1866 και από τότε μέχρι σήμερα έχει καταφέρει να εισχωρήσει σε κάθε τοπική οικονομία και να δημιουργήσει νέες διατροφικές συνήθειες εντός της (πχ Nescafe). Έχει εξαγοράσει κομμάτι της Novartris (την Gerber) που παράγει γενετικά τροποποιημένες τροφές και έχει αποδειχθεί ότι σε βρεφικές τροφές, που εμπορεύεται, υπάρχει παρουσία τοξικών φθαλικών. Η λίστα δεν σταματά εκεί, καθώς επίσης έχει διασπάσει σωματεία εργαζομένων, έχει απολύσει εργαζόμενους λόγω συμμετοχής τους σε διαδηλώσεις/συνδικαλιστική δράση, αρκετοί από αυτούς έχουν απειληθεί για την ζωή τους και 9 έχουν δολοφονηθεί βάναυσα. Σε 153 χρόνια ύπαρξης μιας εταιρίας όπως η Nestle είναι προφανές ότι η λίστα των γνωστών και των αγνώστων περιστατικών απάνθρωπης εκμετάλλευσης/ εκβιασμών/ δολοφονιών, δεν έχει τέλος .
Ένα ακόμα hint για το «ανθρώπινο» πρόσωπο της, είναι οι δηλώσεις του προέδρου της ( Peter Brabeck ), ο οποίος κάνει τον εκπληκτικό ισχυρισμό ότι το νερό δεν είναι ανθρώπινο δικαίωμα , ότι η ιδιωτικοποίηση του είναι ο καλύτερος τρόπος για να εξασφαλιστεί η δίκαιη κατανομή του, καθώς και ότι η μέγιστη κοινωνική ευθύνη κάθε προέδρου εταιριών είναι να βγάζει όσο το δυνατόν περισσότερο κέρδος ώστε οι άνθρωποι να έχουν θέσεις εργασίας. Μια τέτοια τοποθέτησαρα δεν θα μπορούσε φυσικά να μην καταλήξει σε μια κοινή γραμμή για τα αφεντικά, η οποία είναι πως όλοι πρέπει να εργάζονται περισσότερο και σκληρότερα.
Για να γυρίσουμε στο θέμα μας, καταναγκαστική εργασία δεν είναι ένα φαινόμενο που ανήκει στις σελίδες ενός σκονισμένου βιβλίου ιστορίας. Η χρονική απόσταση που υπάρχει ανάμεσα στο σήμερα και στο τότε είναι κάτι λιγότερο από 2 γενιές. Λαμπρά παραδείγματα καταναγκαστικής εργασίας στον 20ο αιώνα είναι των Εβραίων στην ναζιστική Γερμανία, των κομουνιστών στην Ελλάδα επί χούντας, στη Χιλή του Πινοσέτ, των φυλακισμένων σε αρκετές φυλακές του πλανήτη και άλλα πολλά. Το δουλοκτητικό σύστημα παραγωγής συνήθως ανθίζει σε φασιστικά καθεστώτα, τα οποία ακόμα και σήμερα βλέπουμε να μας χαιρετάνε από όχι και τόσο μεγάλη απόσταση. Οι αναπτυσσόμενες ακροδεξιές ιδεολογίες, όπου είναι κομμάτι του καπιταλιστικού συστήματος, δείχνουν τα δόντια τους σε αντιφασιστικά και εργατικά κινήματα με υπερβάλλοντα ζήλο. Λογικές τύπου « οι αντιφασίστες πρέπει να αντιμετωπίζονται ως τρομοκράτες» (του Trump), «Όταν μία επιχείρηση συμφωνεί με τους εργαζόμενους μέσω επιχειρησιακής σύμβασης για να πάει από πενθήμερο σε επταήμερο, αναγνωρίζουμε ότι είμαστε σε έναν κόσμο που αλλάζει» (του Κ. Μητσοτάκη), 12ωρη εργασία στην Αυστρία, σχεδιασμός για διάλυση καταυλισμών των Ρομά / δηλώσεις περί στείρωσης φυλακισμένων γυναικών Ρομά στην Ιταλία (από τον Σαλβίνι) κ.ο.κ. είναι οι ίδιες που μας φέρνουν πιο κοντά σε συνθήκες εργασιακής εξαθλίωσης προηγούμενων αιώνων.
Καμία υπογραφή και καμία συμφωνία κανενός κράτους και κανενός οργανισμού δεν πρόκειται να εξαλείψει την εργασιακή σκλαβιά, διότι αυτή είναι στόχος του συστήματος στο οποίο λειτουργούν και αναπαράγονται. Η πάλη των από τα κάτω είναι αυτή που ξερίζωσε τα κεφάλια των δουλεμπόρων και έσπασε τις χειροπέδες τους. Επομένως για να απαντήσουμε και στον Peter Brabeck, βεβαίως και οφείλουμε να δουλέψουμε περισσότερο και σκληρότερα, όχι για να δημιουργήσουμε περισσότερο κέρδος, αλλά για να γίνουμε ο εφιάλτης σου .
(βασικές) πηγές :